Urlopy dla rodziców

Zajmowanie się małym dzieckiem jest czasochłonne i wymaga pełnego zaangażowania. W Polsce pracujący rodzice mają prawo do skorzystania z kilku rodzajów urlopu pozwalającego zająć się potomkiem. Dla którego z opiekunów są one przeznaczone i w jakich sytuacjach przysługują?

 

Okolicznościowy

Jak sama nazwa wskazuje, 2 dni wolnego w roku przysługują w specjalnych okolicznościach. Należą do nich oczywiście narodziny dziecka. Urlop przyznawany jest na wniosek pracownika. Nie ma obowiązku wykorzystania go dzień po dniu. Nie trzeba też być na urlopie dokładnie w dniu okoliczności, wystarczy, by zaplanowana data była powiązana z wydarzeniem (np. jeden dzień można przeznaczyć na załatwienie spraw w USC). Urlop jest pełnopłatny. Jeśli pracodawca domaga się dokumentu potwierdzającego uprawnienie do wolnego, należy mu przedstawić odpis aktu urodzenia dziecka.

Urlop okolicznościowy może dotyczyć też innych wydarzeń rodzinnych.

 

Ojcowski

To dwutygodniowy urlop, który przysługuje ojcu po przyjściu na świat dziecka. Jest pełnopłatny, przyznawany na wniosek pracownika. Ojciec może go wykorzystać w okresie od urodzenia się dziecka do ukończenia przez nie pierwszego roku życia. Pracodawca ma obowiązek udzielić urlopu na wniosek złożony nie późnej, niż na 7  dni przed datą rozpoczęcia.

 

Macierzyński

Urlop macierzyński podstawowy jest obowiązkowy (nie można z niego zrezygnować) i wynosi 20 tygodni gdy urodzi się jedno dziecko, 31 tygodni w przypadku bliźniąt, itd. Nie więcej niż 6 tygodni można wykorzystać przed spodziewaną datą porodu. Pierwsze 14 tygodni przysługuje wyłącznie matce dziecka, po ich upływie może ona przekazać prawo do urlopu ojcu. Oboje mogą skorzystać z dodatkowych 6 (jedno dziecko) lub 8 (dwoje lub więcej dzieci) tygodni urlopu.
Urlop przyznawany jest na podstawie odpisu aktu urodzenia dziecka.
Zasiłek macierzyński w tym okres przysługuje wszystkim ubezpieczonym, czyli nie tylko pracownikom, ale też wykonującym pracę na umowę-zlecenie czy prowadzącym działalność gospodarczą. W przypadku, gdy matka w ciągu 14 dni od porodu nie zadeklarowała  podjęcia urlopu rodzicielskiego, wysokość zasiłku macierzyńskiego wynosi 100% podstawy wymiaru z ostatnich 12 miesięcy*. Jeśli rodzice zdecydują się jednak na urlop rodzicielski – będą otrzymywać podczas niego zasiłek w wysokości 60% średniej pensji. Gdyby od razu zdecydowali się na oba urlopy – przez cały czas ich trwania zasiłek wynosiłby 80% podstawy.

 

Rodzicielski

Urlop ten wszedł w życie 17 czerwca 2013 roku, obejmuje rodziców dzieci urodzonych po 31 grudnia 2012 roku. Jego realizacja jest możliwa po zakończeniu urlopu macierzyńskiego dodatkowego. Rodzice mogą być na zwolnieniu równocześnie, jednak łączny czas ich urlopów nie może przekroczyć pełnego wymiaru urlopu, tj. 26 tygodni. Rodzicielski można podzielić maksymalnie na 3 części, każda nie krótsza niż 8 tygodni, realizowane przez rodziców naprzemiennie (np. 8 tygodni mama, 10 tata, po czym 8 znowu mama). Płatny w wysokości 80% lub 60 %, zależnie do tego, ile procent wynagrodzenia wynosił zasiłek macierzyński.

 

Więcej o urlopie macierzyńskim i rodzicielskim: rodzicielski.gov.pl

 

Wychowawczy

To urlop bezpłatny, z którego można skorzystać gdy skończy się urlop macierzyński i rodzicielski. Celem jest wychowywanie dziecka nie starszego niż pięcioletnie. Zgodnie z nowa regulacją, która wychodzi w życie 1 października 2013 roku, może on trwać 36 miesięcy, z czego jedno z rodziców może wykorzystać maksymalnie 35 miesięcy, 1 miesiąc przysługuje wyłącznie drugiemu. Urlop ten da się dzielić na części - nie więcej niż 5 - w trakcie których rodzice na zmianę biorą wolne by zająć się dzieckiem. Przez maksymalnie 4 miesiące opiekunowie mogą korzystać z urlopu jednocześnie.
 

Więcej o urlopie wychowawczym w broszurze informacyjnej ZUS.

 

Opiekuńczy

W ciągu roku pracownik ma prawo do 2 dni opieki nad dzieckiem zdrowym, jeśli nie ukończyło ono 14 roku życia - nie wymagają one  żadnych zaświadczeń, są udzielane na podstawie wniosku pracownika.

Ponadto osobom pracującym przysługuje urlop opiekuńczy w dwóch przypadkach:

• nad zdrowym dzieckiem do 8 roku - w przypadku nieprzewidzanego zamknięcia placówki oświatowej, do jakiej uczęszcza potomek, a także z powodu porodu, choroby, pobytu w stacjonarnym zakładzie opieki zdrowotnej małżonka na co dzień zajmującego się dzieckiem
• nad dzieckiem chorym do lat 14

 

Zwolnienie nie może łącznie wynieść więcej niż 60 dni w roku. Opieka nad dzieckiem przyznawana jest na podstawie zaświadczenia lekarskiego wystawionego na formularzu ZUS ZLA. Urlop przysługuje tak matce, jak i ojcu dziecka. Rodzicowi opiekującemu się dzieckiem przyznawany jest zasiłek opiekuńczy w wysokości 80% podstawy.

Ponieważ urlop i zasiłek opiekuńczy obejmują nie tylko dzieci, ale też pozostałych członków rodziny, mogą korzystać z niego mężowie bezpośrednio po tym, gdy ich żony urodzą dzieci i same jeszcze wymagają opieki.

 

Więcej o zasiłku opiekuńczym na stronie ZUS.

 

KB

 

* "Podstawę wymiaru zasiłku dla pracowników stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy albo z faktycznego okresu zatrudnienia za pełne kalendarzowe miesiące, jeżeli niezdolność do pracy powstała przed upływem tego okresu." Żródło: www.zus.pl