Szkoły publiczne i niepubliczne

Placówki oświatowe w Polsce dzielą się na publiczne i niepubliczne. Różnica między nimi polega przede wszystkim na źródle finansowanie. Nauka w szkołach publicznych czyli państwowych, jest bezpłatna. Rodzice bądź opiekunowie dziecka uczęszczającego do szkoły niepublicznej – prywatnej lub społecznej, muszą być przygotowani na uiszczenie wpisowego oraz opłacanie regularnego czesnego. Poza tą podstawową różnicą jest jeszcze kilka kwestii, które należy wziąć pod uwagę przy wyborze placówki edukacyjnej dla dziecka. Reguluje je Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty.

 

Szkoły publiczne

Szkoły publiczne są prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego, np. gminy, a także przez osoby fizyczne lub państwo. Nadzór nad nimi sprawuje Kuratorium Oświaty. Nauka w szkołach zwanych  państwowymi, jest - w zakresie obowiązującego programu nauczania – bezpłatna, tak dla obywateli Polski, jak i obcokrajowców. W tych instytucjach, na poziomie szkoły podstawowej i gimnazjum obowiązuje rejonizacja, co oznacza, że uczniowie są przypisani do danej jednostki z racji miejsca zamieszkania. W związku z tym nie ma rekrutacji, uczniowie przyjmowani są automatycznie. Reguła ta nie dotyczy szkół policealnych, tu też w trakcie zapisów może być brany pod uwagę wynik egzaminu gimnazjalnego.
Ponieważ dzieci między 6 a 18 rokiem życia objęte są obowiązkiem szkolnym, nie ma możliwości skreślenia ich z listy uczniów. Ewentualnie, w wyjątkowych przypadkach, może się tak zdarzyć za sprawą kuratora oświaty, ale polega to po prostu na przeniesieniu ucznia do innej państowej  placówki.
Szkoła publiczna ma w Polsce długą tradycję i w powszechnej opinii uważana jest za tę, która uczy dzieci zachowań prospołecznych, poprzez zetknięcie rówieśników pochodzących z różnych środowisk i o odmiennych statusach materialnych.

 

Szkoły niepubliczne

Do zakładania takich szkół mają prawo zarówno osoby fizyczne, jak i prawne, tj. spółki, stowarzyszenia, fundacje. Kuratela nad nimi również leży w kompetencjach Kuratorium Oświaty, ale zakres kontroli zależy od tego, czy szkoła ma uprawnienia szkoły publicznej (obowiązkowo w przypadku podstawówek i gimnazjów), czy też ich nie posiada. W pierwszym przypadku nadzór pedagogiczny Kuratorium obejmuje kwestie pozwalające szkole na posiadanie wspomnianych uprawnień. Wśród nich znajdują się: realizacja programu nauczania opartego na podstawie programowej kształcenia ogólnego,  w cyklu i wymiarze nie krótszym niż w szkołach publicznych, stosowanie oceniania, klasyfikacji i egzaminowania uczniów zgodnej z wytycznymi ministerstwa edukacji czy też zatrudnia nauczycieli z odpowiednimi uprawieniami. W sytuacji, gdy placówka nie ma uprawnień szkoły publicznej, Kuratorium Oświaty sprawdza jedynie zgodność nauczania z programem zawartym w statucie szkoły.
Nauka w szkołach niepublicznych jest odpłatna, a przypadku, gdy opiekunowie przestaną uiszczać czesne dziecko może zostać skreślone z listy uczniów. Najczęściej też odbywają się tu wewnętrzne rekrutacje, zgodnie z warunkami zawartymi w statucie.
Szkoły niepubliczne mogą być prywatne – czyli działające na zasadzie usługi - lub społeczne. Te drugie często prowadzone przez stowarzyszenia założone przez rodziców, chcących dla swoich dzieci placówki innej niż „masowa”, bardziej przyjaznej uczniom. W obu przypadkach niewątpliwą zaletą jest fakt, że dzięki czesnemu szkoła może sobie pozwolić na stworzenie lepszych warunków do nauki – mniejszych grup, zajęć dodatkowych, etc.

 

Kwestia, który typ szkoły daje lepsze wykształcenie jest wciąż dyskutowana, jednak nie można wystawić generalizującej oceny. W rankingach najlepszych szkół w Polsce pojawiają się oba typy, jakość placówki to sprawa indywidualna.

 

Wykaz szkół i placówek oświatowych w Polsce jest dostępny w Systemie Informacji Oświatowej.

KB