Podatki bezpośrednie

Do grupy podatków bezpośrednich należą:

 

Podatek dochodowy od osób fizycznych

W skrócie PIT (Personal Income Tax). Jest to podatek płacony przez osoby fizyczne od uzyskiwanych przez nie dochodów (przychodów). Jego opłacanie reguluje tzw. progresywna skala podatkowa obejmująca stawki w wysokości 18% oraz 32%. Inną formą opodatkowania osób fizycznych może być podatek w stawce 19% z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej, niektórych rodzajów kapitałów pieniężnych oraz odpłatnego zbycia nieruchomości i praw. Podatników PIT obowiązuje powinność złożenia w urzędzie skarbowym w terminie do dnia 30 kwietnia następnego roku zeznania na odpowiednim druku o wysokości osiągniętego dochodu (straty) w roku podatkowym.

 

Szczególnym rodzajem tego podatku jest podatek od zysków kapitałowych. Nazywany jest potocznie podatkiem Belki, od nazwiska ministra finansów Marka Belki, który wprowadził go w życie w listopadzie 2001 r. Podatek ten obowiązuje każdego, kto osiągnął dochód/przychód z lokaty bądź sprzedaży akcji. Dochody z kapitałów pieniężnych rozliczane są na trzy sposoby, uzależnione od źródła dochodów podatnika. Możliwe jest więc rozliczenie na zasadach ogólnych, w formie ryczałtowej oraz w formie dodatkowego zeznania podatkowego. Podatek Belki wynosi 19% dochodu i rozliczany jest na podstawie zeznania PIT-38. Podatnik może uwzględnić koszty uzyskania przychodu, odjąć je od przychodu i w ten sposób obniżyć wartość opłacanego podatku.

 

Podatek dochodowy od osób prawnych

W skrócie CIT (Corporate Income Tax). Podlegają mu wszelkie osoby prawne niezależnie od sposobu, w jaki osobowość taką nabyły, a także spółki kapitałowe w organizacji. Podatek może obejmować ponadto jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek tejże osobowości niemających, tj. spółek jawnych, partnerskich, komandytowych, komandytowo-akcyjnych. Zwolnionych z opłacania tego podatku jest kilka podmiotów, między innymi Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski czy Zakład Ubezpieczeń Społecznych.
Stawka podatku CIT wynosi obecnie 19%. Rozliczenie następuje w formie wstępnego zeznania podatkowego do końca trzeciego miesiąca roku następnego, czyli po zakończeniu tzw. roku podatkowego.

 

Podatek od spadków i darowizn

Jest to podatek płacony od przyrostu majątku. Podlega mu nabycie własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium RP, tytułem między innymi dziedziczenia, zapisu, dalszego zapisu, polecenia testamentowego, darowizny, polecenia darczyńcy, zasiedzenia czy zachowku. Podatek ten obejmuje również nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na podstawie dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, nabycie jednostek uczestnictwa na podstawie dyspozycji uczestnika funduszu inwestycyjnego otwartego albo specjalistycznego funduszu inwestycyjnego otwartego na wypadek jego śmierci oraz nabycie własności rzeczy znajdujących się za granicą lub praw majątkowych wykonywanych za granicą, jeżeli w chwili otwarcia spadku lub zawarcia umowy darowizny nabywca był obywatelem polskim lub miał miejsce stałego pobytu na terytorium RP. Podatnikami tego podatku są osoby fizyczne, które nabyły własność rzeczy i prawa majątkowe we wskazane wyżej sposoby, płatnikami są zaś notariusze.

 

Podatek od czynności cywilnoprawnych

Podatkiem tym objęte są niektóre czynności występujące w obrocie gospodarczym. Zalicza się do nich umowy pożyczki, umowy darowizny, umowy dożywocia, umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych, umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności, umowy depozytu nieprawidłowego, umowy spółki (akty założycielskie), a także ustanowienia hipoteki i ustanowienia odpłatnego użytkowania (w tym nieprawidłowego) oraz odpłatnej służebności. Opodatkowaniu podlegają także zmiany wyżej wymienionych umów, jeżeli powodują one podwyższenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych, podatek obejmuje ponadto orzeczenia sądów, w tym również polubownych, oraz ugody, jeżeli wywołują one takie same skutki prawne, jak czynności cywilnoprawne wymienione powyżej.

 

Podatek rolny

Przedmiotem opodatkowania podatkiem rolnym są grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej innej niż działalność rolnicza. Płatnikami podatku rolnego są: właściciel gruntów, posiadacz samoistny gruntów, użytkownik wieczysty gruntów, posiadacz gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego w dwóch określonych przypadkach, a także dzierżawca gruntów gospodarstwa rolnego. Obowiązek podatkowy powstaje z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło nabycie tytułu prawnego do gruntów bądź objęcia ich w posiadanie. Obowiązek podatkowy wygasa ostatniego dnia miesiąca, w którym przestają istnieć okoliczności uzasadniające ów obowiązek. Podatnicy są zobowiązani składać odpowiedniemu organowi podatkowemu informacje o gruntach oraz tzw. deklaracje na podatek rolny.

 

Podatek leśny

Przedmiotem podatku są lasy, czyli grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy, z wyjątkiem lasów zajętych na wykonywanie innej działalności gospodarczej niż działalność leśna. Podatnikami są: właściciel lasów, posiadacz samoistny lasów, użytkownik wieczysty lasów oraz posiadacz lasów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Powstanie i wygaśnięcie obowiązku podatkowego regulują terminy analogiczne do obowiązujących w przypadku podatku rolnego.

 

Podatek od nieruchomości

Przedmiotem opodatkowania są: grunty, budynki lub ich części, budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Podmiotami tego podatku są zaś: właściciel nieruchomości, użytkownik wieczysty, samoistny posiadacz, a w niektórych przypadkach posiadacz zależny nieruchomości lub ich części stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego. Obowiązek podatkowy powstaje z pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło nabycie tytułu prawnego do przedmiotu opodatkowania lub wejście w jego posiadanie. Jeżeli okolicznością, od której jest uzależniony obowiązek podatkowy, jest istnienie budowli albo budynku lub ich części, obowiązek podatkowy powstaje z dniem 1 stycznia roku następującego po roku,  w którym budowa została zakończona albo w którym rozpoczęto użytkowanie budowli albo budynku lub ich części przed ich ostatecznym wykończeniem.
Obowiązek podatkowy wygasa z upływem miesiąca, w którym ustały okoliczności uzasadniające ten obowiązek.  Niezbędnymi do złożenia dokumentami są informacje o nieruchomościach i obiektach budowlanych – dotyczy to osób fizycznych – oraz deklaracje na podatek od nieruchomości w przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych, w tym spółek nieposiadających osobowości prawnej.

 

Podatek od środków transportowych

Podatkowi temu podlegają: samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony i wyższej, ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony i wyższej, przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton i wyższą oraz autobusy. Podatnikami są osoby fizyczne i osoby prawne będące właścicielami środków transportowych, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, na które środek transportowy został zarejestrowany, posiadacze środków transportowych zarejestrowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jako powierzone przez zagraniczną osobę fizyczną lub prawną podmiotowi polskiemu. Podatnik składa właściwemu organowi podatkowemu do dnia 15 lutego każdego roku podatkowego deklaracji na podatek od środków transportowych, zgodnie z wzorem ustalonym rozporządzeniem Ministra Finansów, a jeżeli obowiązek powstał po tym dniu - w terminie 14 dni od dnia zaistnienia okoliczności uzasadniających powstanie tego obowiązku. Podatek opłaca się w dwóch ratach na rachunek budżetu gminy, na terenie której znajduje się miejsce zamieszkania bądź siedziba podatnika.

 

Podatek tonażowy

Temu rodzajowi podatku podlegają przedsiębiorcy żeglugowi świadczący usługi w żegludze międzynarodowej, z wykorzystaniem statków o pojemności brutto (GT) powyżej 100 jednostek każdy, w zakresie ratownictwa pełnomorskiego oraz przewozu ładunku lub pasażerów w przypadku usług świadczonych przez: 1) holownik – co najmniej 50% czasu pracy faktycznie wykonywanej w ciągu roku stanowi przewóz ładunku lub pasażerów drogą morską, 2) pogłębiarkę – co najmniej 50% czasu pracy faktycznie wykonywanej w ciągu roku stanowi przewóz wydobytego materiału drogą morską. Opodatkowanie następuje na wniosek przedsiębiorcy złożony do właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Okres opodatkowania wynosi 10 lat. Podatek tonażowy wynosi 19% podstawy opodatkowania i jest płatny za okresy miesięczne. Podatnicy powinni złożyć w urzędzie skarbowym zeznanie o wysokości podatku tonażowego należnego za dany rok podatkowy do dnia 31stycznia roku następnego.

Podatek od wydobycia niektórych kopalin

Podatek ten jest odbierany przez krajową administrację celną i obowiązuje od 2012 r. Przedmiotem opodatkowania jest wydobycie miedzi oraz srebra. Podatnikami są: osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, dokonująca w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej wydobycia miedzi oraz srebra. Podatnik jest zobowiązany do składania – bez wezwania – właściwemu naczelnikowi urzędu celnego deklarację podatkową. Musi również obliczać i wpłacać podatek na rachunek właściwej izby celnej za miesięczne okresy rozliczeniowe, w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy.

 

 

KB