Prawo w Polsce

System prawa to całokształt obowiązujących w określonym czasie przepisów prawnych państwa, uporządkowanych według przyjętych kryteriów. Polski system prawny inspirowały wzorce zaczerpnięte z prawa niemieckiego oraz francuskiego. Ostatecznie ukształtował się system prawny typu kontynentalnego, w którym wyłączność stanowienia prawa posiadają organy władzy ustawodawczej.

 

Jakie są źródła polskiego prawa?

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej w artykule 87 wyróżnia pięć podstawowych źródeł prawa powszechnie stanowionego. Są to:

• Konstytucja RP
• ustawy
• rozporządzenia
• ratyfikowane umowy międzynarodowe
• akty prawa miejscowego

 

Do źródeł prawa wewnętrznie stanowionego należą uchwały i zarządzenia.

 

Jak poznać prawo polskie?

Urzędowym źródłem poznania prawa są dzienniki urzędowe. Do najważniejszych należą Dziennik Ustaw i Monitor Polski. Publikowaniem ogłaszanych aktów prawnych zajmują się między innymi wydawnictwa prawnicze i prowadzony przez Kancelarię Sejmu Internetowy System Aktów Prawnych.

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej

Konstytucja RP jest najważniejszym polskim aktem prawnym i podstawą ustroju państwa. Gwarantuje prawa i wolności obywatelskie oraz określa wzajemne stosunki między władzą ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą. Decyduje również o kształcie i sposobie powoływania najważniejszych instytucji państwowych takich jak Sejm, Senat, Prezydent i Rada Ministrów oraz ma bezpośredni wpływ na kształt systemu sądownictwa, samorządu terytorialnego i organów kontroli państwowej. Reguluje sprawy związane z organizacją administracji rządowej, finansami publicznymi i sytuacjami wyjątkowymi – nadzwyczajnymi.
W 1791 roku Sejm Rzeczpospolitej Obojga Narodów uchwalił pierwszą na Starym Kontynencie ustawę zasadniczą, nazwaną później Konstytucją 3 Maja. Obecna Konstytucja RP, uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe – Sejm i Senat obradujące na wspólnym posiedzeniu – w dniu 2 kwietnia 1997 r., została przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym 25 maja tegoż roku.

Co gwarantuje obywatelom Konstytucja RP?

Ustawa zasadnicza gwarantuje poszanowanie wszelkich praw obywatelskich – jest to standard obowiązujący w demokratycznym państwie prawa. Na te prawa składają się wolności i prawa osobiste, polityczne, socjalne, ekonomiczne oraz kulturalne.

Konstytucja RP zapewnia wszystkim obywatelom:

• równość wobec prawa bez względu na płeć, rasę, wyznanie, zawód, pochodzenie i wykształcenie
• wolność i nietykalność osobistą
• nienaruszalność miru domowego
• wolność sumienia i wyznania
• prawo do sprawiedliwego sądu z naczelną zasadą domniemania niewinności
• prawną ochronę życia
• wolność słowa i wyrażania poglądów
• wolność i ochronę komunikowania
• wolność zrzeszania się i organizowania zgromadzeń pokojowych
• wolność uczestnictwa w służbie publicznej oraz wybierania władz RP
• pełną informację o działalności organów władzy publicznej

 

Jakie prawa chroni Konstytucja?

Szczególnie chronione są prawa do:

• własności i dziedziczenia
• wyboru i wykonywania zawodu
• bezpiecznych warunków pracy
• minimalnego wynagrodzenia za pracę
• ochrony zdrowia i korzystania ze świadczeń społecznych  
• nauki (obowiązkowej do 18. roku życia)

 

Konstytucja RP otacza ponadto szczególną ochroną prawa dziecka i dobro rodziny oraz zapewnia pełną wolność twórczości artystycznej, nauczania, badań naukowych i korzystania z dóbr kultury.

 

Jakie są najważniejsze obowiązki Obywatela wg Konstytucji?

Do podstawowych obowiązków obywatela RP należą troska o dobro wspólne oraz wierność Rzeczpospolitej Polskiej.

 

Kto czuwa nad przestrzeganiem zapisów Konstytucji?

Obowiązek ten spoczywa na wszystkich organach państwa, szczególną rolę wyznaczono jednak Trybunałowi Konstytucyjnemu. Jest to specjalny sąd powołany w celu kontroli i badania zgodności uchwalanego prawa z przepisami Konstytucji. Każdy obywatel ma prawo do złożenia skargi przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie naruszeń ustawy zasadniczej.

 

KB