Rodzaje działalności gospodarczej

Osoby chcące rozpocząć działalność gospodarczą na terenie Rzeczpospolitej Polskiej mają do wyboru kilka jej form. Najłatwiej otworzyć i prowadzić indywidualną działalność gospodarczą (samozatrudninie) czy spółkę cywilną, omówione już w artykule "Jak otworzyć firmę". Paleta możliwości jest jednak znacznie szersza.

 

Spółki osobowe

Spółka jawna

Spółka jawna nie ma osobowości prawnej, założyć mogą ją minimalnie dwie osoby fizyczne lub prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Do założenia takiej spółki wymagane jest sporządzenie umowy w formie pisemnej. Umowa nie musi być sporządzona w formie aktu notarialnego, ale po jej sporządzeniu podlega rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym (KRS). Spółka jawna powstaje z chwilą wpisania do rejestru przedsiębiorców KRS. Minimalny kapitał zakładowy nie jest wymagany. Opodatkowanie zależy od statusu wspólników spółki (podatek PIT lub CIT). Każdy wspólnik odpowiada bez ograniczeń za zobowiązania spółki całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką (subsydiarnie). Oznacza to, że w wypadku zadłużenia wierzyciel może wytoczyć powództwo przeciw wszystkim dłużnikom, kilkorgu z nich lub przeciwko każdemu z osobna. Uregulowanie zobowiązań przez jednego ze współdłużników zwalnia z obciążeń wszystkich pozostałych. Dłużnik taki może zażądać od pozostałych dłużników zwrotu przypadającej na nich części zobowiązania.

 

Spółka komandytowa

Spółka ta nie ma osobowości prawnej, ma jednak zdolność prawną. Jest przeznaczona do prowadzenia działalności pod własną firmę. Założyć taką działalność mogą minimalnie dwie osoby fizyczne bądź prawne lub jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Do założenia wymagane jest spisanie umowy w formie aktu notarialnego, a następnie rejestracja w KRS. Minimalny kapitał zakładowy nie jest wymagany. Opodatkowanie zależy od statusu wspólników (podatek PIT lub CIT). Za zobowiązania spółki odpowiada co najmniej jeden wspólnik, zaś odpowiedzialność co najmniej drugiego wspólnika jest ograniczona. Oznacza to, że nie wszyscy wspólnicy muszą pokrywać ewentualne straty firmy ze swojego majątku. Taka odpowiedzialność spoczywa zaś na pozostałych, tzw. komplementariuszach.

 

Spółka komandytowo-akcyjna

Jest to spółka duża, która nie posiada osobowości prawnej, ma jednak zdolność prawną. Założyć taką działalność mogą minimalnie dwie osoby fizyczne bądź prawne lub jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Do założenia wymagane jest podpisanie statutu w formie aktu notarialnego, a następnie rejestracja w KRS. Spółka podlega opodatkowaniu PIT bądź CIT. Za zobowiązania spółki odpowiada co najmniej jeden wspólnik bez ograniczeń (komplementariusz). Co najmniej drugi wspólnik jest akcjonariuszem, zwolnionym z tej odpowiedzialności.

 

Spółka partnerska

Ta forma działalności ma zdolność prawną, ale jest pozbawiona osobowości prawnej. Spółka pozwala na wykonywanie wolnego zawodu przez wspólników (partnerów) w ramach organizacji gospodarczej prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Spółkę partnerską założyć mogą co najmniej dwie osoby fizyczne wykonujące wolny zawód. Umowa spółki w formie aktu notarialnego jest wpisywana do KRS. Wspólnicy (partnerzy) są opodatkowani podatkiem PIT. Zobowiązanie partnerów można określić podobnie jak w przypadku spółki jawnej (zobowiązanie może dotyczyć jednego lub kilku partnerów).

 

Spółki kapitałowe

Spółka z o.o.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest osobą prawną. Do założenia spółki uprawniona jest jedna lub więcej osób fizycznych bądź prawnych lub jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną. Proces zakładania tej formy działalności obejmuje cztery etapy: 1. sporządzenie umowy w formie aktu notarialnego, 2. opłacenie kapitału zakładowego przed rejestracją (minimalny kapitał wynosi 5000 PLN), 3. powołanie organów spółki (dyrektor, prezes), 4. rejestrację spółki w KRS. Spółka jest opodatkowana podatkiem CIT. Odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania. Wspólnicy nie są odpowiedzialni za zobowiązania spółki, ponoszą ryzyko do wysokości wniesionych przez siebie wkładów.

 

Spółki akcyjne

Spółka ta jest osobą prawną, przeznaczoną dla prowadzenia dużych i średnich przedsiębiorstw. Działalność ta może zostać założona przez jedną lub więcej osób, zaś nie może być założona przez jednoosobową spółkę z o.o. Założenie obejmuje sporządzenie statutu spółki, opłacenie kapitału zakładowego (minimalny kapitał wynosi 100000 PLN), powołanie organów spółki oraz rejestrację w KRS. Należy również zgłosić spółkę w urzędzie statystycznym celem otrzymania numeru identyfikacyjnego REGON. Spółkę opodatkowuje podatek CIT. Spółka bez ograniczeń odpowiada za zobowiązania całym majątkiem; akcjonariusze ponoszą ryzyko do wysokości objętych przez siebie akcji spółki, a zatem wnoszonego przez siebie kapitału.

 

Przedsiębiorcy zagraniczni

Oddział

Nie posiada osobowości ani zdolności prawnej. Założyć oddział w Polsce mogą zagraniczni przedsiębiorcy w celu wykonywania działalności gospodarczej na jej terenie. Możliwość otwarcia oddziału w Polsce reguluje tzw. międzynarodowa zasada wzajemności, a ponadto ratyfikowane przez Polskę umowy międzynarodowe. Informację o możliwości założenia tej działalności uzyskuje się w Izbach Gospodarczych w kraju pochodzenia przedsiębiorcy. Oddziały podlegają ograniczonemu opodatkowaniu podatkiem CIT, ale tylko od dochodów uzyskanych na terytorium Polski. Pełną odpowiedzialność za zobowiązania oddziału ponosi jego założyciel.

 

Przedstawicielstwo

Ta forma nie posiada prawnej samodzielności i jest przeznaczona wyłącznie do prowadzenia promocji i reklamy w imieniu i na rzecz przedsiębiorcy zagranicznego. Założyć tę działalność mogą przedsiębiorcy wtedy, gdy ma być ona prowadzona przez podmiot zagraniczny na terenie Polski bezpośrednio w jego imieniu oraz na jego rzecz. Założenie tej działalności wymaga wpisu do ewidencji przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych prowadzonej przez ministra gospodarki. Odpowiedni wniosek wraz z dokumentami i dowodem wniesienia opłaty skarbowej (1000 PLN) można przesłać drogą pocztową na adres Ministerstwa Gospodarki. Opodatkowanie obejmuje tylko dochody uzyskane na terytorium Polski. Pełną odpowiedzialność za zobowiązania przedstawicielstwa ponosi jego założyciel.

KB